بطری‌ های شیشه‌ای از نظر شکل،اندازه،گنجایش بسیار متنوع هستند.آن‌ها را بر اساس شکل،رنگ،حجم و موارد مصرف نام‌گذاری می‌کنند.بطری شیشه‌ای سبز،بطری ماءالشعیر،بطری شیشه‌ای 1 لیتری،ویال شیشه‌ای،از نام‌های بطری‌های شیشه‌ای هستند. بطری‌های شیشه‌ای در بسته بندی و نگهداری انواع مواد غذایی،روغن‌ها،نوشیدنی‌ها،چاشنی‌ها،لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات شیمیایی مایع و غیره استفاده می‌شوند.آن‌ها پایداری خوبی در برابر مواد شیمیایی و حلال ها دارند.نرخ فعل و انفعالات شیمیایی شیشه تقریبا صفر است واین اطمینان را می دهند که محتویات آنهاعطر و طعم خود را حفظ می کنند.آب بندی آسان،شفافیت وعمرطولانی دارند و بارها می‌توان آن‌ها را بازیافت و استفاده مجدد کرد.شیشه 100% قابل بازیافت است و بدون افت کیفیت یا خلوص می توان آن را به طور بی پایان بازیافت کرد.80 درصد از شیشه ای که بازیافت می شود به محصولات شیشه ای جدید تبدیل می شوند.یک بطری شیشه ای می تواند در کمتر از 30 روز از سطل بازیافت به قفسه فروشگاه برود.تخمین زده می شود که 80 درصد ظروف شیشه ای بازیابی شده به بطری های شیشه ای جدید تبدیل می شوند.با این حال،بطری‌های شیشه‌ای دارای کاستی‌هایی از قبیل وزن زیاد،هزینه حمل و نگهداری بالا و مقاومت کم در برابر ضربه هستند.

تاریخچه ساخت بطری‌ های شیشه‌ای

تاریخچه استفاده از شیشه و ظروف شیشه‌ای به هزاران سال قبل بازمی گردد.اولین شواهد استفاده از شیشه به عنوان ابزار،مربوط به 7000 سال قبل از میلاد است.در حدود 1500 سال قبل از میلاد، مصری‌ها اولین کسانی بودند که ظروف شیشه‌ای مشابه بطری‌های امروزی تولید کردند.آن‌ها از بطری‌ها برای نگهداری پماد و روغن استفاده می‌کردند.در قرن یازدهم ونیز به مرکز شیشه سازی در غرب تبدیل شد.ونیزی‌ها توانستند شیشه‌های کریستالی ظریف و خالصی تولید کنند که امروزه مشابه آن‌ها را در لیوان‌های نوشیدنی می‌بینیم.تا قرن بیستم ساخت ظروف شیشه‌ای با دست انجام می‌شد.در اوایل قرن بیستم  پس از تلاش‌های متعدد،اولین دستگاه برای ساخت خودکار و تولید انبوه ظروف شیشه‌ای ساخته شد.

روش تولید بطری‌های شیشه‌ای

مواد اصلی که در فرآیند ساخت محصولات شیشه ای استفاده می‌شوند از طبیعت بدست می‌آیند.این مواد در طبیعت به مقدار زیادی وجود دارند و به راحتی استخراج می‌شوند.ما هر روزه شاهد بهبود فرآیندهای تکنیکی اعمال شده در فرآیند ساخت ظروف شیشه‌ای و بازیافت آن‌ها هستیم به طوری که خیلی از ظروف و بطری‌های شیشه‌ای را می‌توان تا 100٪ بازیافت کرد.
مواد اولیه مورد نیازدرساخت شیشه عبارتند از:خاکستر سودا(کربنات سدیم)،ماسه،سیلیس،سنگ آهک،اکسید آلومینیوم،اکسید منیزیم،کولت یا شیشه‌ی بازیافتی است.ماسه سیلیس خالص‌تر به معنای محتوای آهن کمتر است که امکان کنترل بیشتر بر رنگ بطری شیشه‌ای را فراهم می‌کند.هدف ازاستفاده سنگ آهک کاهش دمایی است که در آن مخلوط مواد خام ذوب می‌شوند.اکسید آلومینیوم و اکسید منیزیم نیز اغلب برای دست‌یابی به دوام بهتر اضافه می‌شوند.در نهایت کولت، کولت به قطعات شیشه‌ای اطلاق می‌شود که برای تولید بطری‌های شیشه‌ای جدید به تولید بازگردانده می‌شوند که همان شیشه بازیافتی هستند.این روزها که شرکت‌های تولیدی مجبور به رعایت مقررات جدید زیست محیطی هستند، کولت به یک جزء مهم در فرآیند تولید شیشه تبدیل شده است. مواد اولیه ساخت شیشه ممکن است از 25 تا 60 درصد کولت تشکیل شده باشند.درطول فرآیند تولید،افزودن فلزاتی مانند کبالت یا آهن باعث تغییر رنگ شیشه و تولید بطری شیشه‌ای رنگی می‌شود.بطری‌های شیشه‌ای تیره معمولاً برای نگهداری مایعاتی مثل داروها و یا برخی مواد غذایی استفاده می‌شوند که در برابر نور حساس هستند.
 در ابتدای کار مواد اولیه مخلوط شده و به کوره ذوب هدایت می‌شوند. دمای مورد نیاز برای ذوب این مخلوط 1600 درجه سانتی‌گراد است. کوره های تولید بطری و ظروف در طول عمر خود یعنی 8 یا 9 سال به طور مداوم به مدت 24 ساعت شبانه روز و 365 (366) روز در سال کار می‌کنند.ما مراحل تولید بطری شیشه‌ای را از مرحله ورود مواد به کوره تا ساخت بطری شیشه‌ای را به طور مختصر بیان می‌کنیم .

مرحله 1. ذوب مخلوط مواد خام

مواد اولیه به نسبت مشخص با هم ترکیب می‌شوند سپس وارد کوره شده و در معرض دمای بالا قرار می‌گیرند تا زمانی که ذوب شده و آماده قالب گیری شوند.

مرحله 2. شکل دادن بطری شیشه‌ای

مخلوط ذوب شده به حالت یک ریسمان ضخیم درآمده و به وسیله یک تیغه در زمان مشخص به طور متوالی برش داده می‌شود تا قبل از فرآیند شکل دهی، قطعات مذاب با وزن مساوی ایجاد شوند.وزن یک قطعه نیمه مذاب برای ساخت هر مدل بطری شیشه‌ای بسیار مهم است.برای شکل گرفتن بطری شیشه‌ای دو روش مختلف به کار گرفته می‌شود.شکل گیری با فشار- دمیدن و دمیدن- دمیدن. فرآیند شکل دهی که انجام می‌شود بستگی به نوع بطری شیشه‌ای دارد.

روش 1. فشار- دمیدن

این روش برای بطری‌های دهانه بزرگ و یا جارهای شیشه‌ای استفاده می‌شوند در این روش قطعه مذاب از بالا وارد قالب می‌شود سپس بخش دوم قالب از پایین فشار را وارد می‌کند تا بطری شیشه‌ای شکل بگیرد سپس بطری درهمان حالت وارد قالب دیگر شده و این باردستگاه از بالا به درون بطری هوای فشرده را تزریق می‌کند تا بطری شکل نهایی بگیرد.در مرحله بعد بطری های شیشه‌ای وارد تونل‌های پخت می‌شوند تا با حرارت دوباره کشش‌ها و تنش‌های شیشه بر اثر خنک شدن بعد از خروج از قالب مهارشود و سپس با دمای کنترل شده بطری‌ها را خنک می‌کنند.

روش 2. دمیدن- دمیدن

این روش برای تولید بطری‌های شیشه‌ای  به کار گرفته می‌شود که دارای گردن‌های باریک و لوله‌ای هستند.مانند روش قبل قطعات مذاب با نیروی جاذبه به درون قالب‌ها وارد می‌شوند.هوای فشرده از پایین به قالب‌ تزریق می‌شود تا بطری شیشه‌ای شکل بگیرد.بطری وارد قالب دیگری می‌شود و این بار هوای فشرده از بالا به درون بطری تزریق می‌شود تا بطری نیمه مذاب شکل نهایی خود را بگیرد.سپس بطری از قالب خارج شده و به مانند مرحله قبل وارد تونل پخت شده و سپس به صورت کنترل شده خنک می‌شود.

مرحله 3. کنترل کیفیت

هنگامی که بطری‌های شیشه‌ای کاملاً خنک شد باید کنترل کیفی شوند بسیاری از تولیدکنندگان شیشه از هر دو روش اتوماتیک و دستی برای بررسی دقیق بطری‌ها برای مشاهده عیب و ایراد احتمالی محصول استفاده می‌کنند.در روش خودکار،بطری‌ها روی یک تسمه نقاله قرار می‌گیرند.بطری‌ها  از مقابل دستگاه‌های آشکار ساز نواقص عبور داده می‌شوند. روش‌ دستی شامل صفی از کارگران است که بطری‌ها را قبل از ارسال برای بسته‌بندی یک به یک بررسی می‌کنند.بطری‌های شیشه‌ای از نظر شکل،اندازه،داشتن حباب،ترک خوردگی و سایر موارد بررسی و کنترل می‌شوند.بازرسی بسیار اهمیت دارد  زیرا یک محصول معیوب و ناقص هم می‌تواند به جایگاه شرکت در نزد مشتریان لطمه بزند.چسباندن نشان تجاری و بسته بندی هم می‌تواند اتوماتیک یا به وسیله کارگران انجام گیرد.محصولات تولید شده به صورت فروش بطری شیشه‌ای خام بدون مارک و نشان تجاریعرضه می‌شوند و یا تولیدکنندگان به سفارش مشتریان مارک و نشان اختصاصی روی بطری شیشه‌ای حک می‌کنند.

از آنجایی که یک بطری شیشه‌ای را می‌توان بارها و بارها بدون افت کیفیت یا خلوص به یک بطری جدید تبدیل کرد ساخت بطری‌های شیشه‌ای جدید از شیشه بازیافتی با اهمیت و لازم است. بطری‌های شیشه‌ای دارای فرآیند بازیافتی سریعی هستند به طوری که بطری‌ها را می‌توان در عرض 30 روز بازیافت کرد و به قفسه‌ی فروشگاه‌ها بازگرداند.استفاده از شیشه‌ی بازیافتی در تولید بطری‌های جدید میزان انرژی مورد نیاز در فرآیند تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.